Nam June Paik – Stedelijk

Na maanden van lockdown sta ik dan in het Stedelijk opeens voor de TV kijkende Boeddha van Nam June Paik. Het iconische werk is te zien gelijk in de eerste zaal van de expositie. Dat verbaast me.

In de volgende zaal is TV Garden te zien, ook zo’n iconisch werk. Een oerwoud van kamerplanten met daartussen een groot aantal ouderwetse TV’s. De kunstenaar deelt hier -nog steeds- een dreun uit. Het werk had vandaag bedacht kunnen zijn. Een wijle verblijven in deze ruimte kan ik aanbevelen.

Dan begint de tentoonstelling ‘echt’ om het zo te zeggen. In een groot aantal zalen is een rijkdom aan kunstwerken te zien. Televisies, taperecorders, platenspelers, bewerkte piano’s, robots spelen een centrale rol. Dwalen door de vele zalen geeft een beeld van de veelzijdigheid van Nam June Paik. Hij was zowel knutselaar als visionair. Hij zette magneten op televisies zodat het beeld vervormde maar maakte ook TV uitzendingen die niet gingen over kunst maar kunst waren. (Met de mede door hem ontwikkelde Paik-Abe video synthesizer). Hij wilde meer en voorzag de immense mogelijkheden van de elektronica. De term ‘Elektronische supersnelweg’ is van hem.

Hij moet zich als een vis in het water gevoeld hebben in deze roerige periode in de kunst. Zijn carrière begon in Duitsland dat na de twee gruwelijke wereld oorlogen verscheurd was. De wereld als geheel ontredderd. Niets leek meer vast te staan, of vanzelfsprekend te zijn. Er was de behoeft om opnieuw met een schone lei te beginnen. Als (geniale) buitenstaander was hij de aangewezen persoon het voortouw te nemen.

Performances vormen een essentieel onderdeel van de kunstenaarspraktijk van Nam June Paik. Middels foto’s, teksten en een enkele video wordt verslag gedaan van beroemde uitvoeringen. Het is wel jammer dat dit deel van zijn rijke kunstenaarschap eigenlijk niet te verbeelden is. Een heropvoering zou het impulsieve karakter van veel performances te niet doen. Het is niet anders denk ik maar het voelt toch als een gemis.

Bij het verlaten van de expositie denk ik nog even aan die TV Boeddha in de eerste zaal. Eigenlijk heeft deze expositie voor mij Nam June Paik bevrijd uit dit iconische werk.

• Wil je meer weten over Nam June Paik en de roerige periode in de kunst waarin hij actief was? Dan is de catalogus bij de expositie een aanrader. Goed geschreven, prettig leesbare teksten en veel beeld materiaal.

Links
Nam June Paik – Stedelijk.
polderlicht – paik potpourrie.
Wat nu nog te vinden van Nam June Paik? – Volkskrant.

expositie: Nam June Paik – The future is now.
data/tijden: 14 mrt t/m 23 aug 2020, dagelijks 10 – 18 uur.
museum: Stedelijk Museum, Museumplein 10, 1071 DJ Amsterdam.