Joyce komt me halen bij de ingang van de Vlampijpateliers voor een gesprek in haar atelier. Het atelier is doorgaans de (heilige) plek waar de kunst word gemaakt. Het werkterrein van Joyce Overheul ligt echter in de wereld daar buiten. Waar mensen elkaar ontmoeten en met elkaar omgaan en de omstandigheden niet altijd voor het kiezen hebben.
Gelukkig kan ze geboeid vertellen over de vele projecten die ze heeft gedaan, waardoor de wereld daarbuiten het atelier binnenstroomt. Ze toont zich een betrokken spreker maar wel doorspekt met het nuchtere commentaar van een beschouwer.
Ze legt de laatste hand aan een vaandel dat zondag (8 dec 2019) te zien zal zijn bij Nasty Women in de Balie in Amsterdam. Op het vaandel staat de tekst ‘Nevertheless, she persisted’. Voor (Amerikaanse) feministen staat die uitspraak voor de vasthoudendheid die vrouwen moeten hebben in de strijd tegen hun ondergeschikte rol. (Onderaan dit blog link naar meer uitleg). In de balie wil ze mensen met het vaandel fotograferen.
De vrouwenzaak gaat haar aan het hart. In het atelier hangt een groot wandkleed. Het verbeeld een plein waar (een van de vele) protesten in Teheran plaatsvond. Het was een protest van de ‘Girls of Enghelab Street’, die streden tegen de strikte kledingvoorschriften voor vrouwen van het Iraanse regime. Als je even kijkt zie je een elektriciteitskastje met een puntdakje. Heel apart dat puntdakje. De overheid wil ermee voorkomen dat mensen op het kastje gaan staan tijdens protesten.
Het wandkleed brengt ons bij de keuze voor textiel en haar manier van werken. Textiel heeft altijd haar interesse gehad, ze werkt er graag mee. Een werk van Joyce Overheul kun je ook herkennen. Een losse, soepele stijl. Vlug, zonder slordig te zijn. Het maakt dat haar werken zich onttrekken aan de sfeer van oubolligheid die veelal rond textiel hangt.
Ze vertelt het verhaal van een bezoeker die -tijdens een open dag- haar wandkleed inspecteerde. Ze maakte een opmerking dat het slordig was. Voor Joyce is het haar manier van werken. Heel netjes werken verbergt ook de hoeveelheid werk die textiel met zich mee brengt.
Foto’s omzetten naar textiel brengt ook een filter aan. De mensen op het doek zijn bijvoorbeeld niet herkenbaar voor de Iraanse inlichtingendienst. Het filter maakt ook dat de rauwe werkelijkheid van de situatie in Iran minder hard naar binnen komt terwijl ‘het verhaal’ toch verteld wordt.
De mens staat centraal in het werk van Joyce. Hoe gaan we om met de (zelfgekozen) condities waarin we (moeten) leven? Op haar website vind je grote lijst met projecten die daar van getuigen. Maakt die interesse haar werk geëngageerd? Ja. Zeker als het over het leven in regimes van Iran en Noord Korea gaat. Het is echter geen engagement met een wijzend vingertje.
Ze werkt aan een nieuw project dat ze ‘Radium girls’ noemt. Het gaat over vrouwen die in fabrieken o.a. uurwerken voor horloges het lichtgevende materiaal aanbrachten (In Amerika, vanaf ca. 1920). De kwastjes met het radio-actieve materiaal werden, om snel te werken, me de lippen bevochtigd. Dat was zonder gevaar werd ze verteld. Een bewuste leugen. De gevolgen bleven niet uit. De vrouwen kregen last van ziektes, uitvallende kiezen en problemen met hun kaken. Pas na een lange strijd van een aantal medewerkers werden ze in het gelijk gesteld
Met oude radium wijzers wil ze portretten maken van deze vrouwen. Het verkrijgen van die wijzers is een operatie op zich. Ik verheug me echt op het resultaat.
Links
joyceoverheul.com.
Wikipedia – Radium Girls.
Wikipedia – Girls of street (Iran).
