In de toeloop naar de expositie Woest worden een aantal film/videofragmenten getoond. In een van die fragmenten vraagt een Brandpunt reporter waarom van Genk zo graag steden schildert. Van Genk begint zijn antwoord met te vertellen dat hij vroeger landschappen schilderde. De (ongeduldige) reporter laat hem niet uitpraten en begint weer over steden. Het korte fragment rommelt nog een paar seconden door en begint dan opnieuw. Ik vind het jammer want ik had graag willen weten waarom van Genk liever steden schilderde dan landschappen.
Willem van Genk was een bijzondere kunstenaar. Hij wordt terecht geeerd met een grote solo-expositie in het Outsider Art Museum. Het is echter de vraag of je van Genk niet te kort doet door hem als Outsider in de kunst te beschouwen.
In een vroeg werk uit ca. 1955 tekent hij Leningrad. Een tekening met een aantrekkelijke compositie. Perspectief zet de kunstenaar handig in om een groot deel van de stad te kunnen vastleggen. Dat doet hij met een duizelingwekkende detaillering. Het is geen detaillering die streeft naar een soort hyperrealisme maar die voortkomt uit de behoefte alles wat hij ziet en beleeft vast te leggen.
Collages zijn een andere manier om de chaos aan ervaringen in een beeld vast te leggen. Een mooi voorbeeld is het werk ‘kapsalon, 1988’. Een collage van zo’n 28 kleine, vierkante tekeningen. In het midden een rij van 4 waarop het haar van een vrouw gewassen wordt en daarom heen tekeningen met zaken die er in zijn beleving bij hoorden. Het is goed om te weten dat de kunstenaar last had van ‘obsessief haar-fetisjisme’. Het wassen van vrouwenharen maakte hem erg opgewonden. Zeker naarmate de hoeveelheid schuim toenam.
Wat bij je blijft bij het wandelen door de tentoonstelling is enorm drang tot detaillering. Alsof tekenen en schilderen de enige manier was om de enorme wanorde aan beleving en associaties in zijn hoofd enigszins in bedwang te houden. Het moet welhaast onmogelijk zijn geweest om met zo’n associatieve geest te moeten leven in een wereld vol ongeduldige rechtlijnigheid.
Is Willem van Genk een outsider art kunstenaar is of niet? Het is een vraag die je niet moet willen beantwoorden. Het is maar een definitie. Zijn werk is een unieke kijk op een wereld die we net hebben achtergelaten. Een wereld die blaakte van zelfvertrouwen. Een wereld ook die Willem slechts als outsider kon bekijken.
Als ik de expositie uitloop valt een ander video me op. Een oude van Genk zit een een stoel. Hij word over zijn bol gestreken door een dame. Hij lijkt getergd, vermoeid, alsof hij de strijd heeft opgegeven.
expositie: Willem van Genk – Woest.
data/tijden: 19 september 2019 t/m 15 maart 2020; ma-zo: 10-17 uur.
museum: Outsider Art Museum, Amstel 51, 1018 DR Amsterdam.
