Na 25 jaar weet ik het nog, de cursusleidster snauwde me het antwoord bijna toe: “Ohhh, dat rijkeluis zoontje!!” Dat was tijdens een fotocursus, waar ik de euvele moed had te zeggen dat Jacques Henry Lartigue een heel goede fotograaf was. Ik stond perplex. Het is waar, Jacques kwam uit een welgesteld gezin, kreeg op jonge leeftijd een (box)cameraatje. Hij fotografeerde er rijke dames mee die op zondag over de lanen flaneerde. Soms kwamen ze hem dan achterna. Maar is kunstenaarschap dan te koop? Want dat is wat de opmerking feitelijk impliceert. Nee natuurlijk. Dat zullen jullie met me eens zijn. Lartigue is voor mij gewoon een weergaloze fotograaf.
Dat merk je gelijk als je de expositie Life in color binnenloopt. De foto’s raken je. Je kunt er in mee gaan of tegen verzetten maar ze roepen reactie op. De beelden zijn poëtisch. Onmiskenbaar komen ze uit een voorbije tijd, toch zijn ze ook tijdloos. In het werk van Lartigue zit altijd iets van beweging. Alsof de tijd even is stilgezet, daarna gaat iedereen weer door. In die beweging, in dat ene moment, schuilt ook het menselijke waardoor we ons er moeiteloos mee kunnen verbinden. Lartigue groeide op met de fotografie, zoals wij met het digitale tijdperk. Hij experimenteerde graag. Al vanaf 1920 pakte hij de kleurenfotografie op middels Autochromen. Zodra de kleurenfotografie volwassen is gaat hij er mee werken naast het werken in zwart-wit.
Wat dat betreft is Awoiska van der Molen tegengesteld aan de beroemde Fransman. Ze houdt vast aan de analoge fotografie terwijl om haar heen iedereen werkt en experimenteert met digitale fotografie. Ook blijft ze ver van de menselijke reuring waar Lartigue zich graag in begaf. Ze zoekt de stilte. Plekken in de natuur waar niemand komt. Ze blijft er net zo lang tot het gevoel van verlatenheid haar bereikt heeft. Als de tijd bijna verdwenen lijkt. Dan maakt ze foto’s. Even te vroeg maakt de foto te licht, even te laat en de foto is te donker. Ook in die ogenschijnlijke eeuwigheid is er dat ene moment.
Misschien is het dat wat deze twee fotografen verbindt. Dat diepe menselijke verlangen: konden we de tijd maar stilzetten.
(De beelden bij de tekst over JHLartigue komen ‘van het internet’. De foto’s bij de tekst over Awoiska van der Molen uit mijn eigen camera).
exposities:
Life in Color – Jacques Henry lartigue, t/m 3 april.
Blanco – Awoiska van der Molen , t/m 3 april
Locatie:
Foam fotografiemuseum, Keizersgracht 609, 1017 DS Amsterdam.
openingstijden:
Ma, di, wo, za, zo 10 – 18 uur; do, vrij: 10-21 uur).
