Op mijn fiets ben ik op weg naar het atelier van Elena Khurtova en Marie Ilse Bourlanges. Het is een pittig eindje fietsen want atelier-complexen liggen zelden in het midden van de stad. Maar uiteindelijk kom ik aan op de Cruqiusweg in Amsterdam. Het complex is in een oude fabriekshal gevestigd. Het is er levendig en er wordt hard gewerkt. Kunstenaars hebben de hal zelf ingericht. Er staat veel apparatuur waar atelierhouders gezamenlijk gebruik van maken. Het laat zien hoe belangrijk ateliercomplexen kunnen zijn voor beoefening van het kunstenaarschap. Helaas moeten ze het complex verlaten. Amsterdam heeft andere plannen met het gebied.
Met koffie en een schaal Russische koekjes lopen we van de gemeenschappelijke kantine naar het atelier van het kunstenaarsduo. De bescheiden ruimte staat vol met kunst, af of in staat wording en andere voorwerpen van het project waar Elena en Marie Ilse mee bezig zijn. Tekeningen, foto’s, landkaarten vol lijnen en cirkels, breekbaar porselein en archiefdozen.
Het begon allemaal met een bericht dat Marie Ilse in 2013 kreeg over een archief van haar grootvader Jacques Bourlanges. Of ze daar belangstelling voor had. Ze wist van het archief niets af en was nieuwsgierig. Samen met haar compagnon toog ze naar Frankrijk waar het archief zich bevond. Het waren 24 dozen. De inhoud was zo bijzonder dat ze besloten met het archief aan de slag te gaan. Met steun van het Mondriaan fonds en de stichting Stokroos begonnen ze het project onder de naam The sky is on the earth.
Grootvader Jacques was in zijn werkzame leven civiel ingenieur. Een heel nuchter, technisch beroep. Hij had echter een passie waar hij zich na zijn pensionering volledig op stortte. Jacques was er van overtuigd geraakt dat in Frankrijk veel nederzettingen en dorpen in de oudheid op locaties waren gebouwd volgens de patronen van sterrenbeelden. Vandaar al die minutieus ingetekende kaarten, volgeschreven notitieblokken, uitgeknipte artikelen en ander materiaal. Hij deed dat project niet alleen, samen met vrienden trok hij Frankrijk in voor zijn onderzoek. Na zijn dood lied hij het uitgebreide, zorgvuldig geordende archief achter. De vriendengroep had wel belangstelling maar de zoon van Jacques wilde het zelf onderzoeken. Daar is het het nooit van gekomen en zo raakte het archief vergeten. Tot dat bericht…
Elena en Marie Ilse benaderen het archief op hun heel eigen manier. Natuurlijk wilden ze weten wat de grootvader aan de wereld had willen vertellen. Ze bezochten de plekken waar hij was geweest. Ze logden (GPS) de routes die ze van locatie naar locatie hadden afgelegd en maakte foto’s van de plekken die hij hand onderzocht. Ze lazen zijn notitieblokken waarin stond hoe namen van dorpen zouden kunnen zijn ontstaan, gebaseerd op de namen van sterrenbeelden.
In het atelier is veel werk te zien dat de artistieke benadering van het archief laat zien. Op een landkaart ligt een werk van chinees porselein. Het heeft veel weg van een wat slordig gevouwen landkaart maar kan ook doorgaan voor een visualisatie van het landschap dat de kaart toont. Op een weefgetouw is te zien hoe een notitie-vel naar textiel wordt omgezet. Een zwart/wit tekening toont de stapeling in een archief.
De website ‘theskyisontheearth.com‘ kun je zien als een levend document van het project. Het weerspiegeld de grote betrokkenheid van Elena en Maria Ilse. Het toont interventies en de vele wegen die het tweetal heeft belopen, geinspireerd op het archief. Het is indirect misschien ook wel een zoektocht naar de man achter het archief. Onafhankelijk, een vrije geest en een liefde voor zorgvuldige ordening, op zoek naar het wonderbaarlijke…
Links.
Elena Khurtova.
Marie Ilse Bourlanges.
theskyisontheearth.com.
